Έχουμε ακούσει, διαβάσει και υποστηρίξει αρκετές φορές πως η καθυστερημένη έναρξη ομιλίας, το φτωχό λεξιλόγιο ή οι δυσκολίες μάθησης οφείλονται στη διγλωσσία. Ένας από τους μύθους που έχουν εδραιωθεί σχετικά με τη διγλωσσία είναι πως τα δίγλωσσα παιδιά καθυστερούν να μιλήσουν ή παρουσιάζουν δυσκολίες ομιλίας και λόγου σε σχέση με τα μονόγλωσσα παιδιά.
Είναι πολύ συχνό φαινόμενο, ένα παιδί να είναι δίγλωσσο. Όταν ένα παιδί έχει κατακτήσει και χρησιμοποιεί δυο γλώσσες, κυρίως στην ηλικία που αναπτύσσει λόγο (0-6 ετών) τότε θεωρείται δίγλωσσο. Είναι αρκετοί οι γονείς που ανησυχούν και αναζητούν απαντήσεις σχετικά με το αν και κατά πόσο η διγλωσσία προκαλεί δυσκολίες στη γλωσσική και γνωστική εξέλιξη του παιδιού τους.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, τα παιδιά που εκτίθενται σε δύο γλώσσες κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους έχουνε πάρα πολλές πιθανότητες να γίνουν δίγλωσσα, δηλαδή φυσικοί ομιλητές και των δύο γλωσσών (δύο μητρικές γλώσσες). Αποδεδειγμένα πλέον, η διγλωσσία μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη γνωστική ευελιξία και ενδυναμώνει τη νοημοσύνη. Είναι μύθος πως τα δίγλωσσα παιδία αναπτύσσουν μιλούν αργότερα από τα μονόγλωσσα.
Η καθυστέρηση του λόγου και της ομιλίας έχει πολλές αιτίες, νευρολογικές ή βιογενετικές. Ωστόσο, ποτέ η διγλωσσία δεν αποτελεί μία από αυτές.
Έχει ερευνηθεί και αποδειχθεί πως στην πραγματικότητα η διγλωσσία «γυμνάζει» τον εγκέφαλο στην επίλυση προβλημάτων προσαρμοστικής λογικής, εκτέλεσης εργασιών, εκτέλεσης σύνθετων εντολών και γενικότερα, προσαρμογής. Ακόμη, είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τα άτομα καθώς μειώνει αποτελεσματικά νοσήσουν σε μεγαλύτερη ηλικία από άνοια. Ωστόσο, φαίνεται ξεκάθαρα πως η πορεία ανάπτυξης του λεξιλογίου είναι διαφορετική. Τα δίγλωσσα παιδιά δεν αναπτύσσουν την ίδια στιγμή μια λέξη για το ίδιο αντικείμενο σε κάθε μία από τις γλώσσες. Όπως είναι φυσικό, οι λέξεις παράγονται μέσα από τα πλαίσια στα οποία τα παιδιά τις ακούνε.
Ένας λογοθεραπευτής στην περίπτωση της διγλωσσίας πρέπει να έχει την εξειδικευμένη εκπαίδευση ώστε να προσεγγίσει κατάλληλα τα δίγλωσσα παιδιά. Σε αυτή την περίπτωση ο λογοθεραπευτής αρχικά αποσαφηνίζει αν το δίγλωσσο παιδί/ομιλητής έχει γλωσσική υστέρηση ή αν παρουσιάζει τις δυσκολίες που όμως αναμένονται βάσει της περιγραφής των δίγλωσσων ομιλητών. Εκ του αποτελέσματος προετοιμάζεται και η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση.
Είναι σαφές και αποδεδειγμένο πως η διγλωσσία δεν είναι αιτία παρουσίας δυσκολιών στο λόγο. Οι δυσκολίες λόγου και ομιλίας παρουσιάζονται είτε στο μονόγλωσσα είτε στα δίγλωσσα παιδιά. Άλλωστε, ένα παιδί που έρχεται στον κόσμο σε ένα δίγλωσσο περιβάλλον μυείται και στις δύο γλώσσες.
Είναι πολύ συχνό φαινόμενο, ένα παιδί να είναι δίγλωσσο. Όταν ένα παιδί έχει κατακτήσει και χρησιμοποιεί δυο γλώσσες, κυρίως στην ηλικία που αναπτύσσει λόγο (0-6 ετών) τότε θεωρείται δίγλωσσο. Είναι αρκετοί οι γονείς που ανησυχούν και αναζητούν απαντήσεις σχετικά με το αν και κατά πόσο η διγλωσσία προκαλεί δυσκολίες στη γλωσσική και γνωστική εξέλιξη του παιδιού τους.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, τα παιδιά που εκτίθενται σε δύο γλώσσες κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους έχουνε πάρα πολλές πιθανότητες να γίνουν δίγλωσσα, δηλαδή φυσικοί ομιλητές και των δύο γλωσσών (δύο μητρικές γλώσσες). Αποδεδειγμένα πλέον, η διγλωσσία μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη γνωστική ευελιξία και ενδυναμώνει τη νοημοσύνη. Είναι μύθος πως τα δίγλωσσα παιδία αναπτύσσουν μιλούν αργότερα από τα μονόγλωσσα.
Η καθυστέρηση του λόγου και της ομιλίας έχει πολλές αιτίες, νευρολογικές ή βιογενετικές. Ωστόσο, ποτέ η διγλωσσία δεν αποτελεί μία από αυτές.
Έχει ερευνηθεί και αποδειχθεί πως στην πραγματικότητα η διγλωσσία «γυμνάζει» τον εγκέφαλο στην επίλυση προβλημάτων προσαρμοστικής λογικής, εκτέλεσης εργασιών, εκτέλεσης σύνθετων εντολών και γενικότερα, προσαρμογής. Ακόμη, είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τα άτομα καθώς μειώνει αποτελεσματικά νοσήσουν σε μεγαλύτερη ηλικία από άνοια. Ωστόσο, φαίνεται ξεκάθαρα πως η πορεία ανάπτυξης του λεξιλογίου είναι διαφορετική. Τα δίγλωσσα παιδιά δεν αναπτύσσουν την ίδια στιγμή μια λέξη για το ίδιο αντικείμενο σε κάθε μία από τις γλώσσες. Όπως είναι φυσικό, οι λέξεις παράγονται μέσα από τα πλαίσια στα οποία τα παιδιά τις ακούνε.
Ένας λογοθεραπευτής στην περίπτωση της διγλωσσίας πρέπει να έχει την εξειδικευμένη εκπαίδευση ώστε να προσεγγίσει κατάλληλα τα δίγλωσσα παιδιά. Σε αυτή την περίπτωση ο λογοθεραπευτής αρχικά αποσαφηνίζει αν το δίγλωσσο παιδί/ομιλητής έχει γλωσσική υστέρηση ή αν παρουσιάζει τις δυσκολίες που όμως αναμένονται βάσει της περιγραφής των δίγλωσσων ομιλητών. Εκ του αποτελέσματος προετοιμάζεται και η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση.
Είναι σαφές και αποδεδειγμένο πως η διγλωσσία δεν είναι αιτία παρουσίας δυσκολιών στο λόγο. Οι δυσκολίες λόγου και ομιλίας παρουσιάζονται είτε στο μονόγλωσσα είτε στα δίγλωσσα παιδιά. Άλλωστε, ένα παιδί που έρχεται στον κόσμο σε ένα δίγλωσσο περιβάλλον μυείται και στις δύο γλώσσες.
Κατερίνα Χ. Δήμου – Λογοθεραπεύτρια
Πτυχιούχος ΑΤΕΙ Ηπείρου
Εξειδίκευση Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Ειδική εκπαίδευση: Αποκατάσταση ομιλίας, κατάποσης, γνωστικών λειτουργιών μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο