O καρκίνος του λάρυγγα είναι από τους πιο συχνούς καρκίνους της κεφαλής και του τραχήλου και συναντάται τακτικότερα μεταξύ των 50-70 ετών. Η φωνή είναι ένας από τους πιο σημαντικούς τρόπους επικοινωνίας και παράγεται μέσω του λάρυγγα. Οποιαδήποτε δυσκολία εμφανιστεί στο λάρυγγα επηρεάζει σίγουρα την υγεία, άμεσα τη φωνή και κατ’ επέκταση την επικοινωνία.
Η ανάπτυξη του καρκίνου του λάρυγγα είναι συνήθως μια αργή διαδικασία που διαρκεί αρκετό χρονικό διάστημα και επηρεάζεται από την γενετική προδιάθεση, το κάπνισμα (ο χρόνος, η ποσότητα και το είδος καπνού τσιγάρα, πούρα κ.λπ), η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και κρέατος, ο ιός ΗPV (με αρκετά υψηλό ποσοστό πιθανοτήτων εμφάνισης του καρκίνου του λάρυγγα).
Αρκετά συχνά στην περίπτωση εμφάνισης καρκινωμάτων του λάρυγγα, ο ασθενής οδηγείται σε ολική (Total Laryngectomy) ή μερική λαρυγγεκτομή (Partial Laryngectomy). Η διάγνωση πραγματοποιείται από ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο με λαρυγγοσκόπηση. Στη συνέχεια, μέσω ειδικών εξετάσεων που συστήνει ο ωτορινολαρυγγολόγος, διερευνάται η περίπτωση παρουσίας καλοήθους ή κακοήθους καρκινώματος.
Ο ρόλος του λογοθεραπευτή είναι σωτήριος στην περίπτωση των καρκινωμάτων του λάρυγγα και ξεκινά πολύ νωρίς. Πριν ακόμη από την επέμβαση ο λογοθεραπευτής ενημερώνει τον ασθενή για τις επιλογές του σχετικά με την ομιλία μετά από τη διαδικασία. Μαζί με το λογοθεραπευτή ο ασθενής επιλέγει την κατάλληλη μέθοδος και να ξεκινά η εκμάθηση της. Η χρήση μιας εναλλακτικής πηγής ήχου είναι και ο κύριος ρόλος ενός λογοθεραπευτή.
Οι τρόποι ομιλίας που προτείνονται σε αυτή την περίπτωση είναι η οισοφάγειος ομιλία (τις περισσότερες φορές η τεχνική αυτή είναι χρονοβόρα, ιδιαιτέρως δύσκολη και δεν μπορούν να τη διδαχθούν όλοι οι ασθενείς) , η τραχειοοισοφαγική ομιλία (η παραγωγή της φωνής σε αυτή την μέθοδο πραγματοποιείται χωρίς μεγάλη προσπάθεια και είναι μια σχετικά εύκολη μέθοδος) και το λαρυγγόφωνο (ένα μικρό μηχάνημα που τοποθετείται εξωτερικά και βοηθά τον ασθενή να μιλήσει παράγοντας δόνηση).
Όποια μέθοδος κι αν προτιμηθεί χρήζει λογοθεραπευτικής παρακολούθησης και εκμάθησης μέσω ενός καταρτισμένου λογοθεραπευτή. Η έντονη εμπλοκή του λογοθεραπευτή στην επίλυση των καθημερινών λειτουργιών που αφορούν τη φροντίδα και την υγιεινή μετά την επέμβαση, καθορίζει και την ποιότητα της ζωής του μετά την επέμβαση.
Μετά από την επέμβαση ενός ασθενή χρειάζεται η εκπαίδευση του στην τεχνική δημιουργίας της φωνής του, γεγονός το οποίο αδιαμφισβήτητα δυσχεραίνει την καθημερινότητα του. Είναι συνηθισμένο να υπάρχει απογοήτευση, νευρικότητα ακόμη και κατάθλιψη έπειτα από αυτή την υπέρογκη αλλαγή στον τρόπο ζωής ενός ατόμου. Οι ιατροί και οι θεραπευτές οφείλουν να δημιουργήσουν μία σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοεξαρτώμενη με τον ασθενή. Η ειλικρίνεια, η απερίσπαστη εξάσκηση και η συνεχής επαφή με τον ίδιο τον ασθενή αλλά και τους οικείους του υποστηρίζουν και ευνοούν την εξέλιξη και την πρόοδο του.
Η ανάπτυξη του καρκίνου του λάρυγγα είναι συνήθως μια αργή διαδικασία που διαρκεί αρκετό χρονικό διάστημα και επηρεάζεται από την γενετική προδιάθεση, το κάπνισμα (ο χρόνος, η ποσότητα και το είδος καπνού τσιγάρα, πούρα κ.λπ), η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και κρέατος, ο ιός ΗPV (με αρκετά υψηλό ποσοστό πιθανοτήτων εμφάνισης του καρκίνου του λάρυγγα).
Αρκετά συχνά στην περίπτωση εμφάνισης καρκινωμάτων του λάρυγγα, ο ασθενής οδηγείται σε ολική (Total Laryngectomy) ή μερική λαρυγγεκτομή (Partial Laryngectomy). Η διάγνωση πραγματοποιείται από ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο με λαρυγγοσκόπηση. Στη συνέχεια, μέσω ειδικών εξετάσεων που συστήνει ο ωτορινολαρυγγολόγος, διερευνάται η περίπτωση παρουσίας καλοήθους ή κακοήθους καρκινώματος.
Ο ρόλος του λογοθεραπευτή είναι σωτήριος στην περίπτωση των καρκινωμάτων του λάρυγγα και ξεκινά πολύ νωρίς. Πριν ακόμη από την επέμβαση ο λογοθεραπευτής ενημερώνει τον ασθενή για τις επιλογές του σχετικά με την ομιλία μετά από τη διαδικασία. Μαζί με το λογοθεραπευτή ο ασθενής επιλέγει την κατάλληλη μέθοδος και να ξεκινά η εκμάθηση της. Η χρήση μιας εναλλακτικής πηγής ήχου είναι και ο κύριος ρόλος ενός λογοθεραπευτή.
Οι τρόποι ομιλίας που προτείνονται σε αυτή την περίπτωση είναι η οισοφάγειος ομιλία (τις περισσότερες φορές η τεχνική αυτή είναι χρονοβόρα, ιδιαιτέρως δύσκολη και δεν μπορούν να τη διδαχθούν όλοι οι ασθενείς) , η τραχειοοισοφαγική ομιλία (η παραγωγή της φωνής σε αυτή την μέθοδο πραγματοποιείται χωρίς μεγάλη προσπάθεια και είναι μια σχετικά εύκολη μέθοδος) και το λαρυγγόφωνο (ένα μικρό μηχάνημα που τοποθετείται εξωτερικά και βοηθά τον ασθενή να μιλήσει παράγοντας δόνηση).
Όποια μέθοδος κι αν προτιμηθεί χρήζει λογοθεραπευτικής παρακολούθησης και εκμάθησης μέσω ενός καταρτισμένου λογοθεραπευτή. Η έντονη εμπλοκή του λογοθεραπευτή στην επίλυση των καθημερινών λειτουργιών που αφορούν τη φροντίδα και την υγιεινή μετά την επέμβαση, καθορίζει και την ποιότητα της ζωής του μετά την επέμβαση.
Μετά από την επέμβαση ενός ασθενή χρειάζεται η εκπαίδευση του στην τεχνική δημιουργίας της φωνής του, γεγονός το οποίο αδιαμφισβήτητα δυσχεραίνει την καθημερινότητα του. Είναι συνηθισμένο να υπάρχει απογοήτευση, νευρικότητα ακόμη και κατάθλιψη έπειτα από αυτή την υπέρογκη αλλαγή στον τρόπο ζωής ενός ατόμου. Οι ιατροί και οι θεραπευτές οφείλουν να δημιουργήσουν μία σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοεξαρτώμενη με τον ασθενή. Η ειλικρίνεια, η απερίσπαστη εξάσκηση και η συνεχής επαφή με τον ίδιο τον ασθενή αλλά και τους οικείους του υποστηρίζουν και ευνοούν την εξέλιξη και την πρόοδο του.
Κατερίνα Χ. Δήμου – Λογοθεραπεύτρια
Πτυχιούχος ΑΤΕΙ Ηπείρου
Εξειδίκευση Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Ειδική εκπαίδευση: Αποκατάσταση ομιλίας, κατάποσης, γνωστικών λειτουργιών μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο