H ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας σε κάθε παιδί είναι διαφορετική και αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία η οποία πολλές φορές αγχώνει τους γονείς. Κάθε παιδί όμως καθώς είναι διαφορετικό έχει και τους δικούς του ρυθμούς αλλά και τις δικές του προτιμήσεις.
Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες συμβουλές αλλά και δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν και να παροτρύνουν το παιδί να βελτιώσει την ομιλία του. Αρχικά, οι γονείς χρειάζεται να γνωρίζουν, να κατανοήσουν και να υιοθετήσουν πως επιβάλλεται να παρέχουν «μοντέλα γλωσσικά ορθά». Αυτό πρακτικά σημαίνει πως δεν αναπαράγουμε, δεν κοροϊδεύουμε και δεν εδραιώνουμε το «μωρουδίστικο» τρόπο ομιλίας που αποκτά ένα παιδί στα πρώτα του γλωσσικά βήματα.
Ο τρόπος αυτός είναι αδιαμφισβήτητα ναζιάρικος και παιχνιδιάρικος αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αφομοιώνεται από τους γονείς αλλά και τον ευρύτερο περίγυρο του παιδιού.
Έως την ηλικία των τριών ετών, ένα παιδί εμπλουτίζει με γρήγορους ρυθμούς το λεξιλόγιό του και συνδυάζει λέξεις έτσι ώστε να δημιουργήσει μικρές φράσεις. Μπορούμε να εμπλουτίσουμε τις μικρές αυτές φράσεις του παιδιού με επιπλέον λέξεις καθώς επίσης και να του κάνουμε ερωτήσεις των οποίων η απάντηση δεν θα είναι αποκλειστικά το «ναι» ή το «όχι».
Επίσης, η περιγραφή είναι μία άγνωστη λέξη αλλά και «δραστηριότητα» για τα παιδιά αυτής της ηλικίας. Για το λόγο αυτό λοιπόν, ενδιαφέρονται και δείχνουν ζήλο για οτιδήποτε νέο. Είναι πολύ εύκολο να περιγράψουμε ένα αντικείμενο (αγαπημένο παιχνίδι του παιδιού ή είδος οικιακής χρήσης) μαζί με το παιδί ακόμη κι αν εκείνο δεν κατανοεί ακριβώς την περιγραφή μας. Ακόμη, περιγράφουμε μαζί με το παιδί οποιαδήποτε ενέργεια- δραστηριότητα ακολουθούμε (π.χ. μαγείρεμα). Η χρήση νέων λέξεων πάντα βοηθά στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου ενός παιδιού αλλά και στην ενίσχυση του προφορικού του λόγου. Οι λέξεις αυτές μπαίνουν σε μικρές εύκολες προτάσεις και βοηθώντας το παιδί να αντιληφθεί το νόημα και τη χρήση τους.
Οι δραστηριότητες ενίσχυσης και βελτίωσης της ομιλίας είναι αρκετές και με λίγη φαντασία μπορούμε να δημιουργήσουμε πολλές ακόμη. Ωστόσο, συχνά συμβαίνει, το παιδί να μην ανταποκρίνεται στο κάλεσμα μας για συμμετοχή στην «δημιουργική ώρα». Η διασφάλιση της συνεργασίας ενός παιδιού πραγματοποιείται όταν ασχολούμαστε με πράγματα που το ίδιο το παιδί βρίσκει ενδιαφέροντα και όχι εμείς, όταν δείχνουμε πραγματικό ενδιαφέρον για το παιχνίδι του, όταν του δίνουμε τον απαραίτητο χρόνο να μας εξηγήσει και φυσικά όταν έχουμε ενεργό ρόλο στο παιχνίδι (δραστηριότητα). Άλλωστε, δεν ξεχνάμε πως ο ποιοτικός χρόνος με το παιδί είναι αυτός που το ενισχύει και το βοηθά πραγματικά.
Τέλος, η έγκαιρη διάγνωση σε περίπτωση γλωσσικής καθυστέρησης σε παιδιά μικρής ηλικίας (π.χ. στην ηλικία των 24 με 30 μηνών) θεωρείται πλέον απαραίτητη και ιδιαίτερα σημαντική για την εξέλιξη τους καθώς σε αυτή την ηλικία τα παιδιά έχουν περισσότερες δυνατότητες ανάκαμψης της γλωσσικής καθυστέρησης, εξαιτίας της «πλαστικότητας» του εγκεφάλου, που επιτρέπει τη βέλτιστη αφομοίωση των ερεθισμάτων που δέχονται.
Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες συμβουλές αλλά και δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν και να παροτρύνουν το παιδί να βελτιώσει την ομιλία του. Αρχικά, οι γονείς χρειάζεται να γνωρίζουν, να κατανοήσουν και να υιοθετήσουν πως επιβάλλεται να παρέχουν «μοντέλα γλωσσικά ορθά». Αυτό πρακτικά σημαίνει πως δεν αναπαράγουμε, δεν κοροϊδεύουμε και δεν εδραιώνουμε το «μωρουδίστικο» τρόπο ομιλίας που αποκτά ένα παιδί στα πρώτα του γλωσσικά βήματα.
Ο τρόπος αυτός είναι αδιαμφισβήτητα ναζιάρικος και παιχνιδιάρικος αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αφομοιώνεται από τους γονείς αλλά και τον ευρύτερο περίγυρο του παιδιού.
Έως την ηλικία των τριών ετών, ένα παιδί εμπλουτίζει με γρήγορους ρυθμούς το λεξιλόγιό του και συνδυάζει λέξεις έτσι ώστε να δημιουργήσει μικρές φράσεις. Μπορούμε να εμπλουτίσουμε τις μικρές αυτές φράσεις του παιδιού με επιπλέον λέξεις καθώς επίσης και να του κάνουμε ερωτήσεις των οποίων η απάντηση δεν θα είναι αποκλειστικά το «ναι» ή το «όχι».
Επίσης, η περιγραφή είναι μία άγνωστη λέξη αλλά και «δραστηριότητα» για τα παιδιά αυτής της ηλικίας. Για το λόγο αυτό λοιπόν, ενδιαφέρονται και δείχνουν ζήλο για οτιδήποτε νέο. Είναι πολύ εύκολο να περιγράψουμε ένα αντικείμενο (αγαπημένο παιχνίδι του παιδιού ή είδος οικιακής χρήσης) μαζί με το παιδί ακόμη κι αν εκείνο δεν κατανοεί ακριβώς την περιγραφή μας. Ακόμη, περιγράφουμε μαζί με το παιδί οποιαδήποτε ενέργεια- δραστηριότητα ακολουθούμε (π.χ. μαγείρεμα). Η χρήση νέων λέξεων πάντα βοηθά στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου ενός παιδιού αλλά και στην ενίσχυση του προφορικού του λόγου. Οι λέξεις αυτές μπαίνουν σε μικρές εύκολες προτάσεις και βοηθώντας το παιδί να αντιληφθεί το νόημα και τη χρήση τους.
Οι δραστηριότητες ενίσχυσης και βελτίωσης της ομιλίας είναι αρκετές και με λίγη φαντασία μπορούμε να δημιουργήσουμε πολλές ακόμη. Ωστόσο, συχνά συμβαίνει, το παιδί να μην ανταποκρίνεται στο κάλεσμα μας για συμμετοχή στην «δημιουργική ώρα». Η διασφάλιση της συνεργασίας ενός παιδιού πραγματοποιείται όταν ασχολούμαστε με πράγματα που το ίδιο το παιδί βρίσκει ενδιαφέροντα και όχι εμείς, όταν δείχνουμε πραγματικό ενδιαφέρον για το παιχνίδι του, όταν του δίνουμε τον απαραίτητο χρόνο να μας εξηγήσει και φυσικά όταν έχουμε ενεργό ρόλο στο παιχνίδι (δραστηριότητα). Άλλωστε, δεν ξεχνάμε πως ο ποιοτικός χρόνος με το παιδί είναι αυτός που το ενισχύει και το βοηθά πραγματικά.
Τέλος, η έγκαιρη διάγνωση σε περίπτωση γλωσσικής καθυστέρησης σε παιδιά μικρής ηλικίας (π.χ. στην ηλικία των 24 με 30 μηνών) θεωρείται πλέον απαραίτητη και ιδιαίτερα σημαντική για την εξέλιξη τους καθώς σε αυτή την ηλικία τα παιδιά έχουν περισσότερες δυνατότητες ανάκαμψης της γλωσσικής καθυστέρησης, εξαιτίας της «πλαστικότητας» του εγκεφάλου, που επιτρέπει τη βέλτιστη αφομοίωση των ερεθισμάτων που δέχονται.
Κατερίνα Χ. Δήμου – Λογοθεραπεύτρια
Πτυχιούχος ΑΤΕΙ Ηπείρου
Εξειδίκευση Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Ειδική εκπαίδευση: Αποκατάσταση ομιλίας, κατάποσης, γνωστικών λειτουργιών μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο