Ως πρώιμη παρέμβαση ορίζονται όλες οι μορφές παιδοκεντρικών δραστηριοτήτων εξάσκησης και εκπαίδευσης καθώς και δραστηριοτήτων που αφορούν στην καθοδήγηση των γονέων αμέσως μετά τον προσδιορισμό της κατάστασης των παιδιών. Η πρώιμη παρέμβαση απευθύνεται στο ίδιο το παιδί, στους γονείς, καθώς και σε ολόκληρη την οικογένεια και στο ευρύτερο περιβάλλον. Η πρώιμη ανίχνευση έχει τεράστια σημασία για το μέλλον των παιδιών, καθώς μας βοηθάει στην οργάνωση έγκαιρων παρεμβατικών προγραμμάτων και στην πρόληψη σοβαρών επιπλοκών.
Η πρώιμη ανίχνευση των Μαθησιακών Δυσκολιών επιτρέπει την οργάνωση παρεμβατικών προγραμμάτων εγκαίρως αλλά και τη ψυχολογική στήριξη των παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες. Σε ότι αφορά το παιδί, η Πρώιμη Παρέμβαση μπορεί να ανατρέψει τους παράγοντες επιδείνωσης των δυσκολιών. Σε ότι αφορά τους γονείς, δίνεται η δυνατότητα με την ενεργό συμμετοχή τους στη διαδικασία της παρέμβασης , να ανακαλύψουν μόνοι τις ικανότητες και να αντιμετωπίσουν τα δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους. Επιπλέον, η Πρώιμη Παρέμβαση δίνει τη δυνατότητα στους γονείς να αποδεχτούν την όποια δυσκολία του παιδιού τους ώστε να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες του. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται μια περισσότερο ισορροπημένη σχέση μεταξύ γονέα και παιδιού.
Η Πρώιμη Παρέμβαση σε ένα πιο ευρύ πλαίσιο καταφέρνει να παρεμποδίσει εντάσεις που ενδέχεται να προκύψουν από τα αδέρφια προς το παιδί της οικογένειας που έχει τη δυσκολία . Επιπρόσθετα, με τη σωστή καθοδήγηση των γονέων τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας μαθαίνουν να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί με τη κατάλληλη προσοχή αλλά και υπευθυνότητα το παιδί. Αυξημένη είναι η δυνατότητα αφομοίωσης των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες στο κοινωνικό σύνολο με τη βοήθεια της έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης των δυσκολιών.
Πρώιμες ενδείξεις μαθησιακών δυσκολιών φαίνονται στον γνωστικό τομέα ( το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στην αναγνώριση χρωμάτων και μεγεθών, στην ταξινόμηση, στη σύγκριση αντικειμένων, στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων, στην οργάνωση και ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας). Επίσης , ενδείξεις μπορεί να υπάρχουνε στο γλωσσικό τομέα (το παιδί δυσκολεύεται στην αναγνώριση και μίμηση ήχων, στην άρθρωση φωνημάτων , στην αναγνώριση και ονομασία γνωστών αντικειμένων, στην εκμάθηση νέων λέξεων, στο σχηματισμό και στη χρήση ολοκληρωμένων προτάσεων που έχουνε συντακτικό νόημα). Στον κινητικό τομέα (το παιδί εμφανίζει δυσκολίες στην αδρή κινητικότητα όπως πιάσιμο μπάλας ή στη λεπτή κινητικότητα όπως η ζωγραφική εντός καθορισμένου πλαισίου, δυσκολίες στο συντονισμό χεριού-ματιού). Ανάλογα με τις ικανότητες και τις ανάγκες του κάθε παιδιού και βάσει του γενικότερου συνόλου των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο στόχος είναι η βελτίωση σε όλους τους τομείς της ανάπτυξής του.
Αν ένα παιδί προσχολικής ηλικίας εκδηλώνει πολλές από αυτές τις μορφές συμπεριφοράς, τότε είναι συνετό να γίνει ένας προληπτικός έλεγχος Μαθησιακών Δυσκολιών ώστε να αντιμετωπιστεί έγκαιρα η οποιαδήποτε δυσκολία, εάν προκύψει. Το παιδί χρειάζεται ειδικούς θεραπευτές κατάλληλα εκπαιδευμένους στο κάθε τομέα. Ένας εκπαιδευμένος λογοθεραπευτής εφαρμόζει εξειδικευμένα προγράμματα που αφορούν την αντιμετώπιση των πολλαπλών ορθογραφικών λαθών με στόχο τον περιορισμό τους, μαθαίνει στο παιδί τον μηχανισμό της ανάγνωσης μέσα από κατάλληλα προσαρμοσμένες δραστηριότητες και παιχνίδια για να αποκτήσει η ανάγνωση ομαλή ροή . Ακόμη , ο κατάλληλα εκπαιδευμένος λογοθεραπευτής μπορεί να παρέμβει σε παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες με στόχο τη σωστή δόμηση του γραπτού λόγου με τη χρήση κατάλληλου λεξιλογίου και εκφράσεων.
Τέλος, θα ήταν χρήσιμο να γίνει σαφές πως όλες οι Δυσκολίες μπορεί να υπάρχουν στη ζωή ενός ατόμου με τεράστιες πιθανότητες βελτίωσης αν εντοπιστούν και αντιμετωπισθούν εγκαίρως αλλά σε καμία περίπτωση τα άτομα αυτά δε πρέπει να απομονώνονται κοινωνικά. Υπάρχουν προγράμματα και θεραπείες που με τις κατάλληλες γνώσεις , γίνονται ισχυρά εργαλεία, ώστε να αντιμετωπισθούν οι διαταραχές αυτές άμεσα και επαρκώς.
Η πρώιμη ανίχνευση των Μαθησιακών Δυσκολιών επιτρέπει την οργάνωση παρεμβατικών προγραμμάτων εγκαίρως αλλά και τη ψυχολογική στήριξη των παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες. Σε ότι αφορά το παιδί, η Πρώιμη Παρέμβαση μπορεί να ανατρέψει τους παράγοντες επιδείνωσης των δυσκολιών. Σε ότι αφορά τους γονείς, δίνεται η δυνατότητα με την ενεργό συμμετοχή τους στη διαδικασία της παρέμβασης , να ανακαλύψουν μόνοι τις ικανότητες και να αντιμετωπίσουν τα δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους. Επιπλέον, η Πρώιμη Παρέμβαση δίνει τη δυνατότητα στους γονείς να αποδεχτούν την όποια δυσκολία του παιδιού τους ώστε να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες του. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται μια περισσότερο ισορροπημένη σχέση μεταξύ γονέα και παιδιού.
Η Πρώιμη Παρέμβαση σε ένα πιο ευρύ πλαίσιο καταφέρνει να παρεμποδίσει εντάσεις που ενδέχεται να προκύψουν από τα αδέρφια προς το παιδί της οικογένειας που έχει τη δυσκολία . Επιπρόσθετα, με τη σωστή καθοδήγηση των γονέων τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας μαθαίνουν να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί με τη κατάλληλη προσοχή αλλά και υπευθυνότητα το παιδί. Αυξημένη είναι η δυνατότητα αφομοίωσης των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες στο κοινωνικό σύνολο με τη βοήθεια της έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης των δυσκολιών.
Πρώιμες ενδείξεις μαθησιακών δυσκολιών φαίνονται στον γνωστικό τομέα ( το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στην αναγνώριση χρωμάτων και μεγεθών, στην ταξινόμηση, στη σύγκριση αντικειμένων, στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων, στην οργάνωση και ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας). Επίσης , ενδείξεις μπορεί να υπάρχουνε στο γλωσσικό τομέα (το παιδί δυσκολεύεται στην αναγνώριση και μίμηση ήχων, στην άρθρωση φωνημάτων , στην αναγνώριση και ονομασία γνωστών αντικειμένων, στην εκμάθηση νέων λέξεων, στο σχηματισμό και στη χρήση ολοκληρωμένων προτάσεων που έχουνε συντακτικό νόημα). Στον κινητικό τομέα (το παιδί εμφανίζει δυσκολίες στην αδρή κινητικότητα όπως πιάσιμο μπάλας ή στη λεπτή κινητικότητα όπως η ζωγραφική εντός καθορισμένου πλαισίου, δυσκολίες στο συντονισμό χεριού-ματιού). Ανάλογα με τις ικανότητες και τις ανάγκες του κάθε παιδιού και βάσει του γενικότερου συνόλου των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο στόχος είναι η βελτίωση σε όλους τους τομείς της ανάπτυξής του.
Αν ένα παιδί προσχολικής ηλικίας εκδηλώνει πολλές από αυτές τις μορφές συμπεριφοράς, τότε είναι συνετό να γίνει ένας προληπτικός έλεγχος Μαθησιακών Δυσκολιών ώστε να αντιμετωπιστεί έγκαιρα η οποιαδήποτε δυσκολία, εάν προκύψει. Το παιδί χρειάζεται ειδικούς θεραπευτές κατάλληλα εκπαιδευμένους στο κάθε τομέα. Ένας εκπαιδευμένος λογοθεραπευτής εφαρμόζει εξειδικευμένα προγράμματα που αφορούν την αντιμετώπιση των πολλαπλών ορθογραφικών λαθών με στόχο τον περιορισμό τους, μαθαίνει στο παιδί τον μηχανισμό της ανάγνωσης μέσα από κατάλληλα προσαρμοσμένες δραστηριότητες και παιχνίδια για να αποκτήσει η ανάγνωση ομαλή ροή . Ακόμη , ο κατάλληλα εκπαιδευμένος λογοθεραπευτής μπορεί να παρέμβει σε παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες με στόχο τη σωστή δόμηση του γραπτού λόγου με τη χρήση κατάλληλου λεξιλογίου και εκφράσεων.
Τέλος, θα ήταν χρήσιμο να γίνει σαφές πως όλες οι Δυσκολίες μπορεί να υπάρχουν στη ζωή ενός ατόμου με τεράστιες πιθανότητες βελτίωσης αν εντοπιστούν και αντιμετωπισθούν εγκαίρως αλλά σε καμία περίπτωση τα άτομα αυτά δε πρέπει να απομονώνονται κοινωνικά. Υπάρχουν προγράμματα και θεραπείες που με τις κατάλληλες γνώσεις , γίνονται ισχυρά εργαλεία, ώστε να αντιμετωπισθούν οι διαταραχές αυτές άμεσα και επαρκώς.
Κατερίνα Δήμου – Λογοθεραπεύτρια
Πτυχιούχος ΑΤΕΙ Ηπείρου
Εξειδίκευση Πανεπιστημίου Μακεδονίας